مطالعه اثرات مهار رشدی و ضد سرطانی برخی از نوکلئوتیدهای پورینی (atp) بر رده سلولی سرطان خون

لوسمی سرطانی است که از سلول های مغز استخوان شروع شده و اثر آن در خون تجلی می یابد. انواع مختلفی از سرطان خون گزارش شده است که در این میان می توان به لوسمی میلوئید حاد (aml) و لوسمی میلوئید مزمن (cml) اشاره کرد. در دهه های گذشته اکثر روش های درمان سرطان خون شامل شیمی درمانی و پرتو درمانی بوده است. با این حال شیمی درمانی با مشکلاتی همراه است که از آن جمله می توان به اثرات جانبی ترکیبات شیمیایی اشاره کرد. مقاومت به دارو مشکل بالقوه ی دیگر است. این موارد لزوم ارائه ی ترکیبات دارویی جدید که اثرات جانبی کمتر و پتانسیل تومور کشی بیشتری داشته باشند را برای درمان سرطان توجیه می کند. در این میان استفاده از مولکول آدنوزین 5- تری فسفات ((atp می تواند راه گشا باشد. atp علاوه بر اینکه یک مولکول پر انرژی در متابولیسم سلولی به شمار می آید، به صورت خارج سلولی می تواند نقش یک مولکول پیام رسان قوی را نیز ایفا کند. این مولکول می تواند بر سلول های مختلف اثرات متفاوتی چون آپاپتوز، تمایز و تکثیر اعمال کند. تاکنون اثرات ضد سرطانی atp بر سلول های سرطانی مختلف به اثبات رسیده است. در مطالعه ی حاضر اثر atp بر رشد، مرگ و چرخه ی سلولی رده های سلولی k562 به عنوان مدلی برای cml و kg1 به عنوان مدلی برای aml مورد مطالعه قرار گرفته است. به این منظور رده ی سلولی k562 و kg1 انسانی پس از کشت، تحت تاثیر atp در غلظت و زمان های مختلف قرار گرفت. اثرات مهار رشدی و سمیت آن به ترتیب با استفاده از آزمون های تریپان بلو و mtt بررسی شد. اثر atp بر چرخه سلولی با استفاده از فلوسایتومتری بررسی شد. مرگ سلولی به شیوه ی آپوپتوز با استفاده از میکروسکوپ فلورسنت و آزمون قطعه قطعه شدن dna مورد مطالعه قرار گرفت. در ادامه اثر atp بر تغییر بیان ژن های p21 و survivin که به ترتیب مرتبط با چرخه ی سلولی و آپوپتوز می باشند با استفاده از تکنیک rt-pcr نیمه کمی مورد بررسی قرار گرفت. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون آماری student-t-test و نرم افزار excel 2003 مورد ارزیابی قرار گرفت و داده های با ارزش p<0.05 معنادار در نظر گرفته شد. نتایج به دست آمده نشان داد که: 1) atp سبب مهار رشد و توقف چرخه ی سلولی در فاز s می شود و تغییری در بیان ژن p21 ایجاد نمی کند. 2) atp باعث القاء آپوپتوز در هر دو رده ی سلولی می شود. 3) atp سبب کاهش بیان ژن survivin و واریانت پیرایشی ضد آپوپتوز sur-3b آن در سلول k562 می شود. 4) مکانیسم عمل atp در سلول k562 وابسته به آدنوزین و القاء قحطی پیریمیدینی می باشد. 5) مکانیسم عمل atp در سلول kg1 مستقل از آدنوزین و وابسته به گیرنده ی سطح سلولی p2x7 می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده از مطالعه ی حاضر از آنجایی که روش های درمانی کنونی cml و aml که بیشتر آنها مبتنی بر شیمی درمانی است تاکنون چندان موثر واقع نشده اند و مقاومت دارویی را نیز به همراه دارند، atp با توجه به خاصیت مهارکنندگی و سمیت برای سلول های k562 و kg1 به عنوان مدلی برای cml و aml ، می تواند در استراتژی های درمانی این لوسمی به صورت یک دارو و یا در ترکیب با داروهای دیگر مد نظر قرار گیرد.